Wat betekent dat de centrale bank de rente wil terugschroeven?

Wanneer de centrale bank de rente wil terugschroeven, betekent dit dat zij de beleidsrentes verlaagt om de economie te stimuleren, vooral bij lage inflatie of economische krimp. Dit beleid, zoals de recente indicaties van de Europese Centrale Bank voor verdere verlagingen na januari 2025 aantonen, maakt lenen goedkoper en moedigt zo consumptie en investeringen aan.

Op deze pagina ontdekt u de invloed van de centrale bank op de rentestand, de specifieke redenen voor een renteverlaging en de brede economische gevolgen. We belichten ook recente uitspraken en toekomstige verwachtingen van belangrijke spelers zoals de ECB en de Fed, en beantwoorden de meestgestelde vragen over dit onderwerp.

Summary

• De centrale bank verlaagt de beleidsrente om lenen goedkoper te maken en zo economische groei te stimuleren, vooral bij lage inflatie of economische krimp.
• Renteverlaging stimuleert consumptie en investeringen, wat leidt tot meer productie, werkgelegenheid en hogere bedrijfswinsten, maar kan ook inflatie aanwakkeren.
• De Europese Centrale Bank (ECB) verlaagde de rente meerdere keren sinds juni 2024, maar heeft in 2025 een pauze ingelast vanwege economische onzekerheid.
• Marktverwachtingen wijzen op verdere renteverlagingen richting eind 2025, mede afhankelijk van inflatie-, werkloosheids- en groeicijfers.
• Renteverlaging heeft directe tegenstrijdige effecten voor spaarders (lager rendement) en leners (lagere kosten), en kan wereldwijd invloed uitoefenen via Amerikaanse Fed-besluiten.

Wat is de rol van de centrale bank bij het bepalen van de rente?

De centrale bank speelt een fundamentele rol bij het bepalen van de rentestand in een economie. Zij doet dit voornamelijk door het vaststellen van de beleidsrentes (of officiële rentetarieven), die het belangrijkste instrument zijn van haar monetaire beleid. Het voornaamste doel van deze aanpassingen is het handhaven van prijsstabiliteit—door zowel te hoge als te lage inflatie te voorkomen—en het ondersteunen van duurzame economische groei. Deze beleidsrentes sturen de korte rente op de geldmarkt en bepalen indirect de rentes die commerciële banken aanbieden voor spaarproducten, hypotheken en leningen. Wanneer de centrale bank de rente wil terugschroeven, zoals eerder op deze pagina genoemd, verlaagt zij haar beleidsrentes om lenen goedkoper te maken en zo de economie te stimuleren. Omgekeerd worden de rentes verhoogd om oververhitting van de economie en inflatie te bestrijden. Bij het nemen van deze rentebesluiten houdt de centrale bank rekening met diverse economische factoren, zoals inflatiecijfers, werkloosheid en de algehele economische groei.

Waarom wil de centrale bank de rente verlagen?

De centrale bank wil de rente verlagen om de economie te stimuleren, vooral in periodes van zwakke economische groei, laagconjunctuur of wanneer de inflatie te laag is, bijvoorbeeld onder de 2 procent. Deze maatregel maakt lenen goedkoper voor zowel bedrijven als consumenten, wat hen aanmoedigt om meer te investeren en te consumeren. Dit aanjagen van de economie is nodig om onder meer de werkloosheid te verminderen en een gezonde, duurzame economische groei te ondersteunen, wat essentieel is voor de algehele stabiliteit en welvaart.

Hoe beïnvloedt renteverlaging de economie?

Een renteverlaging door de centrale bank beïnvloedt de economie door het lenen voor zowel consumenten als bedrijven aanzienlijk goedkoper te maken. Wanneer de centrale bank de rente wil terugschroeven, worden de kosten van krediet verlaagd, wat direct consumptie en investeringen stimuleert. Dit leidt tot een toegenomen vraag naar goederen en diensten, waardoor bedrijven meer produceren en investeren, wat de economische groei bevordert, nieuwe banen creëert en bijdraagt aan hogere bedrijfswinsten. Bovendien maakt de lagere rente sparen minder aantrekkelijk, waardoor mensen sneller geneigd zijn hun geld uit te geven of in de economie te laten circuleren, bijvoorbeeld door grote aankopen zoals woningen.

Echter, hoewel deze stimulans cruciaal kan zijn om een recessie te voorkomen of economisch herstel te ondersteunen, zijn er ook andere gevolgen. De toegenomen geldhoeveelheid in omloop en de hogere vraag kunnen, afhankelijk van de economische situatie, op termijn leiden tot een stijging van de inflatie, waarbij de prijzen van goederen en diensten sneller stijgen.

Welke recente uitspraken en beslissingen zijn er van centrale bankfunctionarissen?

Recente uitspraken en beslissingen van centrale bankfunctionarissen laten een beeld zien van toenemende voorzichtigheid en een data-afhankelijke benadering van het monetaire beleid. Hoewel de Europese Centrale Bank (ECB) plannen heeft om de rente te gaan terugschroeven, met eerdere indicaties voor verdere verlagingen na januari 2025, benadrukken recente communicatie de aanhoudende economische onzekerheid. Zo pleitte een ECB-bestuurder in juni 2025 voor een rentepauze, terwijl de Duitse bankpresident gelijktijdig aangaf geen haast te zien voor verdere renteverlagingen. Deze uiteenlopende perspectieven tonen een actief debat binnen de centrale banken. Toekomstige rentebesluiten volgen nauwlettend de inflatiecijfers, de arbeidsmarkt en de algehele economische groei, en renteverlagingen vinden pas plaats bij voldoende vertrouwen in inflatiecontrole. De president van de ECB zal de overwegingen achter deze beslissingen verder toelichten tijdens de persconferentie van 5 juni 2025, en de meest recente beleidsbeslissingen worden ook via een podcast op 24 juli 2025 gedeeld.

Wat zijn de verwachtingen en analyses over toekomstige renteontwikkelingen?

De verwachtingen en analyses over toekomstige renteontwikkelingen wijzen over het algemeen op een daling van de beleidsrentes, zij het met nuances en afhankelijk van de economische data. De brede marktverwachting is dat de rente tegen december 2025 lager zal zijn, waarbij 60% van de markt hierop anticipeert. Analisten voorspellen specifiek dat de Europese Centrale Bank (ECB) haar depositorente op 17 april 2025 met 0,25 procentpunt zal verlagen naar 2,25%, een concrete stap van een centrale bank die rente wil terugschroeven. Ook voor de Amerikaanse beleidsrente wordt een significante daling verwacht: de marktveronderstelling is dat deze over twaalf maanden, gerekend vanaf september 2024, 2,5 procent lager zal zijn dan nu.

Op de langere termijn, over de komende tien jaar, projecteren economen en analisten een aanhoudend lage rente in Europa. Dit wordt deels toegeschreven aan structurele factoren zoals toenemende vergrijzing, robotisering en flexibilisering van de arbeidsmarkt. Hoewel er binnen centrale banken discussie is over het tempo van renteverlagingen, met recente pleidooien voor een rentepauze, blijven marktrentes zoals die op spaarrekeningen, hypotheken en leningen belangrijke indicatoren voor de toekomstige ontwikkeling.

ECB rente verlaging: Wat betekent dit voor Europa?

Een renteverlaging door de Europese Centrale Bank (ECB) betekent voor Europa dat de monetaire beleidsmakers actief de economische groei in de eurozone willen stimuleren en de inflatie op het gewenste niveau willen houden. Dit gebeurt door lenen goedkoper te maken voor zowel consumenten als bedrijven, wat investeringen en consumptie aanjaagt. Een concrete stap hierin was de verlaging van de beleidsrente op 5 juni 2025 met 0,25 procentpunt, waardoor het belangrijkste rentetarief op 2 procent kwam te staan. Deze verlaging is onderdeel van een reeks maatregelen die de ECB heeft doorgevoerd sinds de eerste renteverlaging in juni 2024 – de eerste sinds 2019 – die in totaal tot acht verlagingen hebben geleid om de economie te ondersteunen bij een dalende inflatie en matige groei in de Eurozone. Deze strategie van een centrale bank die rente wil terugschroeven is bedoeld om de kwakkelende economie te versterken en zo de algehele stabiliteit en welvaart in Europa te bevorderen.

Fed rente verlaging: Invloed op de Amerikaanse economie en wereldwijd

Een renteverlaging door de Amerikaanse centrale bank, de Federal Reserve (Fed), heeft zowel diepgaande invloed op de Amerikaanse economie als wereldwijd. De Fed verlaagt gewoonlijk de rente om de Amerikaanse economie te stimuleren, vooral wanneer deze hapert of om een economische dip te voorkomen, zoals de renteverlagingen in september 2024 aantoonden. Deze acties, waarbij de centrale bank die rente wil terugschroeven, maken lenen goedkoper en moedigen investeringen en consumptie in de VS aan. Wereldwijd leiden Fed-renteverlagingen vaak tot een rally op aandelenmarkten en kunnen ze de groei elders ondersteunen, zoals bleek in 2019 toen een Fed-verlaging van 25 basispunten de Amerikaanse economische groei ondersteunde ondanks een groeivertraging in andere delen van de wereld. Dit onderstreept hoe het Amerikaanse rentebeleid de financiële situatie van burgers buiten de VS, inclusief hypotheekrentes, beurskoersen en wisselkoersen, direct beïnvloedt en de wereldwijde economische verwevenheid aantoont.

Gaat de ECB de rente binnenkort verlagen?

Nee, de Europese Centrale Bank (ECB) heeft de renteverlagingen voorlopig gepauzeerd, waarbij de beleidsrente sinds 5 juni 2025 op 2 procent staat. Dit volgt op een reeks van eerdere verlagingen, waaronder dalingen van 0,25 procentpunt in januari, maart, april en juni 2025. Hoewel er eerder verwachtingen waren van verdere stappen na januari 2025, wijzen recente besluiten op een andere koers. De ECB hield de rente op 24 juli 2025 op 2 procent vanwege economische onzekerheid, een besluit dat ook op 15 september 2025 werd gehandhaafd. Een duidelijke uitspraak van 23 juli 2025 suggereerde zelfs dat deze centrale bank die rente wil terugschroeven klaar is met het verlagen van de rente. Hoewel de ECB haar beleid blijft baseren op inflatiecijfers en economische groei, verwachten sommige economen van ING in augustus 2025 nog wel een verlaging, wat de voortdurende discussie over toekomstige aanpassingen weerspiegelt.

Veelgestelde vragen over renteverlaging door centrale banken

Wat is een beleidsrente en hoe werkt deze?

De beleidsrente, ook wel de officiële of basisrente genoemd, is het rentetarief waartegen commerciële banken geld kunnen lenen van of stallen bij de centrale bank, zoals de Europese Centrale Bank voor eurolanden. Deze rente bepaalt direct de vergoeding die banken betalen als zij geld lenen bij de centrale bank, én de depositorente die zij ontvangen voor het stallen van hun overtollige geld. Wanneer een centrale bank die rente wil terugschroeven, verlaagt zij dit tarief, wat de kosten voor commerciële banken om aan geld te komen vermindert en hen stimuleert om op hun beurt goedkoper leningen en hypotheken aan te bieden aan consumenten en bedrijven.

Wanneer besluit een centrale bank de rente te verlagen?

Een centrale bank besluit de rente te verlagen wanneer zij de economische groei wil stimuleren en de inflatie onder controle acht. Dit gebeurt met name bij signalen van een zwakke economie, zoals afnemende economische groei, laagconjunctuur, of wanneer de inflatie te ver onder de doelstelling van bijvoorbeeld 2 procent ligt. De centrale bank, als de financiële autoriteit die rente wil terugschroeven, kijkt hierbij niet alleen naar de actuele cijfers, maar ook naar het vertrouwen dat de inflatie structureel zal dalen, zoals bleek uit recente besluiten na afzwakkende inflatieangst. Bovendien is de manoeuvreerruimte voor een renteverlaging vaak groter nadat de rentes eerder sterk zijn verhoogd om inflatie te bestrijden, waardoor er nu ‘ruimte’ is om de economie te ondersteunen.

Wat zijn de belangrijkste redenen voor renteverlaging?

De belangrijkste redenen waarom een centrale bank die rente wil terugschroeven zijn gericht op het adresseren van macro-economische uitdagingen en het bijsturen van de economie naar stabiliteit en groei. Deze beslissingen worden genomen als reactie op specifieke ontwikkelingen:

• Lage of dalende inflatie: Een primaire drijfveer is wanneer de inflatie consistent onder de gewenste doelstelling van bijvoorbeeld 2 procent ligt, of als dalende inflatiecijfers wijzen op een naderend deflatiegevaar. Zo was in de jaren voor 2020 lage inflatie de belangrijkste reden voor renteverlagingen door de ECB.
• Zwakke economische groei en recessiedreiging: Bij signalen van een kwakkelende economie, zoals afnemende groei, een laagconjunctuur of de dreiging van een recessie, wordt de rente verlaagd om investeringen en consumptie aan te jagen. Een te hoge rente kan immers een economische recessie veroorzaken, vooral als deze voortkomt uit eerder restrictief beleid, zoals te zien was bij de dramatische verlagingen van de ECB tijdens de economische crisis van 2008/2009. Ook de Fed reageert hierop met renteverlagingen als de Amerikaanse economie hapert.

Welke economische effecten heeft een lagere rente op spaarders en leners?

Wanneer een centrale bank de rente wil terugschroeven, heeft dit directe en tegengestelde effecten op spaarders en leners. Voor spaarders betekent een lagere rente dat hun spaargeld minder rendement oplevert; de lagere rente op spaargeld voor consumenten resulteert in minder rendabele spaarrentes. Dit kan spaarders aanmoedigen om hun geld elders te plaatsen, bijvoorbeeld door spaarrentes bij andere banken te vergelijken voor een hogere opbrengst, of zelfs te beleggen voor potentieel meer rendement, hoewel sparen ondanks lage rentestanden verstandig is vanwege opbouwen van financiële buffer. Aan de andere kant profiteren leners aanzienlijk: leners kunnen lagere rente verkrijgen, wat leidt tot lagere maandlasten en lagere totale rentekosten over de looptijd van hun lening. Zij kunnen profiteren van lagere rente door nieuwe leningen af te sluiten, of door oversluiten of herfinancieren van bestaande, duurdere leningen naar een lening met een lagere rente en minder maandlasten.

Hoe kan renteverlaging inflatie en groei beïnvloeden?

Een renteverlaging door een centrale bank die rente wil terugschroeven beïnvloedt inflatie en groei primair door het stimuleren van de economie. Door het goedkoper maken van lenen, stijgt de totale vraag naar goederen en diensten (geaggregeerde vraag), wat leidt tot een versnelling van de economische groei. Deze toegenomen vraag kan op haar beurt inflatie aanwakkeren, aangezien de prijzen van producten en diensten stijgen wanneer de vraag het aanbod overtreft. Een daling van de rente is bedoeld om economisch herstel te bevorderen, waarbij een gezonde, gematigde inflatie – vaak rond de 2 procent – als een kenmerk van een groeiende economie wordt beschouwd. Echter, als de renteverlaging te sterk of te lang aanhoudt, bestaat het risico dat deze leidt tot ongewenst hoge of zelfs blijvende inflatie, wat de koopkracht kan eroderen en op termijn de groei kan schaden.